Istota związków składniowych

Ćwiczeniem poglądowym, ukazującym istotę związków składniowych, jest ćwiczenie z tekstami rozsypankami. Wyrazy tworzące zdanie są rozsypane. Uczniowie otrzymują polecenie zestawienia tych oddzielnych wyrazów w jedno sensowne zdanie. W pracy tej przekonują się ¡o zależności składniowej poszczególnych wyrazów, poznają, jaki jest ich syntaktyczny związek i czym uwarunkowany. Podobne ćwiczenie można przeprowadzić przy omawianiu zdania złożonego. Dowolnie rozłożone zdania podrzędne i nadrzędne uczniowie starają się połączyć ze sobą w sposób sensowny oraz wykazać ich wzajemną zależność myślową i składniową. Ważną rolę w upoglądowieniu nauczania składni odgrywa również stosowanie wykresów. Ułatwiają one uczniom odnalezienie zależności myślowej między poszczególnymi częściami zdania w zdaniu pojedynczym lub złożonym. Skomplikowana nieraz struktura składniowa zostaje w ten sposób przejrzyście przedstawiona, gdyż zależności poszczególnych części’ zdania złożonego można przedstawić graficznie. Wykresy są ważnym środkiem poglądowym ćwiczenia w orientowaniu się w problemach składni, toteż dokładniej omawia się ich rolę w metodyce nauczania składni.