Gramatyka i ortografia w podstawówkach i gimnazjach

Wprawdzie reforma jego nie znalazła uznania w najpoważniejszej wówczas organizacji naukowej Towarzystwie Przyjaciół Nauk, wprawdzie trudno byłoby uznać wszystkie jego wywody za słuszne, a niektóre, jak polecenie, aby odróżniać końcówki rodzaju męskiego miejscownika i narzędnika przymiotników, ym, -im od końcówek rodzaju nijakiego, oraz stałe naginanie ortografii do ortofonii w myśl zasady: „po polsku tak się pisze, jak się mówi” należy uważać za zupełnie błędne, to jednak inicjatywa Kopczyńskiego znalazła rychło naśladowców i spowodowała akcję Towarzystwa…

Praca nad ujednostajnieniem sposobu pisania daje coraz wyraźniejsze rezultaty. Sprawa ortografii interesowała wówczas szeroki ogół wykształconych ludzi. Zajmowali się nią przede wszystkim pisarze Odrodzenia, o czym świadczą rozprawki o ortografii napisane przez Jana Kochanowskiego i Łukasza Górnickiego. Upadek życia umysłowego w wieku XVII i pierwszej połowie wieku XVIII odbił się także na dalszym rozwoju pisowni. Wprawdzie druki są wydawane nadal dość starannie, rękopisy jednak rażą coraz większym chaosem ortograficznym. Pewnym usprawiedliwieniem tego stanu może być fakt,…

Należą do nich rektor uniwersytetu krakowskiego Jakub Parkoszowic, autor łacińskiego traktatu o ortografii i Stanisław Zaborowski . Ich wysiłki, choć często zmierzające we właściwym kierunku, nie wywarły jednak wpływu na polską ortografię. Traktat Parkosza nie ukazał się w ogóle drukiem, a reforma Zaborowskiego nie przyjęła się, gdyż proponowany przez niego system był niewygodny w użyciu. Naprzód posunęli tę sprawę dopiero pierwsi drukarze. Toteż już np. tłumaczenie Marchołta, dokonane przez Jana z Koszyczek ż początkiem XVI…

Dzisiejszy system polskiej ortografii jest wynikiem kilkusetletniej pracy najpierw zapisywaczy kopistów w średniowieczu, później pierwszych polskich drukarzy, wreszcie pierwszych językoznawców. Nasza pisownia bowiem rozwijała się na przestrzeni wielu stuleci. Pierwsze próby zapisu w języku polskim spotykamy w wieku XII (w Kronice Galla słowo ceber i w Bulli Innocentego II około 400 nazw miejscowości). Pierwsi zapisywacze natrafiali przy wykonywaniu swego zadania na ogromne trudności. Oparli się oni na znanym sobie alfabecie łacińskim, ale jego 25 znaków…

Nauczanie więc ortografii przebiega jakby w dwóch nurtach, jeden możemy nazwać tokiem okolicznościowym, drugi systematycznym. Uczniowie uczą się bowiem poprawnie pisać w związku z nauką wszystkich przedmiotów przy zapisywaniu notatek w zeszycie i wykonywaniu jakichkolwiek prac pisemnych. Nauka systematyczna poprawnego pisania odbywa się na specjalnych lekcjach, dzięki specjalnym ćwiczeniom wdrażającym, opartym na odpowiednio dobranym materiale językowym. Systematyczne ćwiczenia ortograficzne wymagają właściwej techniki pracy, do której należy wdrażać młodzież od pierwszych lat nauczania. Uczniowie stopniowo nabywają…

Ortografia jest nauką trudną, opartą przede wszystkim na konwencji, stąd wiele norm ortograficznych spotyka się z oporami zarówno w ich rozumieniu, jak i stosowaniu. Bardzo też trudno wyrobić u dzieci w szkole podstawowej przekonanie o potrzebie poprawnego pisania, skoro nawet dorośli hołdują często zasadzie „pisz, jak mówisz” i bez skrupułów popełniają błędy ortograficzne. Zapewne względy uczuciowe, miłość mowy ojczystej, poszanowanie tradycji, a wreszcie przekonanie, że stały, jednolity system ortograficzny jest fundamentem jedności języka ogólnonarodowego, mogą…