Przeboje mistrzów

W dorobku Dworzaka figuruje łącznie dziewięć utworów fortepianowych, zatytułowanych przezeń Humoreskami. Najwcześniejsza jest Humoreska Fis-dur, bez liczby opusowej, napisana w 1884 roku. W Katalogu tematycznym Dworzaka jest to pozycja 138. Pozostałych osiem humoresek na fortepian solo ukazało się drukiem w wydawnictwie Fritza Sim- rocka w Berlinie w roku 1894. Pierwsze pomysły tych utworów zrodziły się jeszcze w latach 1892— —1893 podczas pobytu kompozytora w Ameryce. Dworzak pisał o nich stamtąd jako o planowanych Nowych tańcach…

Simrock zapłacił kompozytorowi bezczelne honorarium w wysokości 300 marek. Sam uzyskał niebawem ze sprzedaży nut ponad 100 000! Oceniając nastręczającą ‘się okazję, wydawca skłonił Dworzaka do podpisania umowy o wyłączność druku utworów. Długie lata upłyną, zanim czeski kompozytor wyzwoli się spod tego kłopotliwego „mecenatu”. Co oczywiście nie zmienia faktu, że wydane przez Simrocka Tańce słowiańskie stały się pierwszym stopniem do światowej kariery Dworzaka. Seria pierwszych 8 Tańców słowiańskich op. 46 powstała od 18 marca do 7…

W 1875 roku Johannes Brahms został zaproszony do udziału w komisji stypendialnej rządu austriackiego, której zadaniem było popieranie obiecujących młodych talentów. Podania napływały ze wszystkich krajów wchodzących w skład monarchii austro- -węgierskiej. Także trzydziestoczteroletni Antonin Dworzak, mało jeszcze wtedy znany, zwrócił się z prośbą o stypendium i — dzięki poparciu Brahmsa otrzymał je. Starszy i bardzo ustosunkowany Brahms udzielił młodemu kompozytorowi swojej protekcji. Postanowił on bowiem polecić Dworzaka swemu berlińskiemu wydawcy Fritzowi Simrocko- wi. W 1877…

Nietrudno się domyślić, że ów miły staruszek niewielki postawił po sobie kompozytorski dorobek. Z tego, co jednak ocalało od samozniszczenia, gwiazdą pierwszej wielkości jest programowe scherzo symfoniczne Uczeń czarnoksiężnika, napisane skądinąd jakby młodym ku przestrodze. Nie pisz się na afisz, jeśli nie potrafisz — zda się tu powiadać Dukas, przypominając z przymrużeniem oka zabawną balladę Goethego: Stary czarodziej wychodzi z domu i nakazuje swemu uczniowi uprzątnąć pracownię. Ten korzysta z okazji, by wypróbować moc podpatrzonych guseł….

W latach starości Dukas zwykł był sobie pokpiwać z dobroduszną ironią z krytyków, którzy „w pogoni za nowością, skwapliwie informują sią ó talentach z metryk urodzenia, podczas gdy dawniejsi, znów zbyt przezornie, zasięgali tych informacji z aktów zgonu…” Wytrawny znawca muzycznego rzemiosła, Dukas, sam też był krytykiem, i to jednym z najsurowszych w historii. Wbrew uświęconej zasadzie, najbardziej sceptycznie nastawiony był do samego siebie. Im dłużej żył, im wnikliwiej ogarniał arkana twórczości muzycznej, tym bezwzględniej…

We wrześniu 1583 roku Samuela Zborowskiego ujęto pod Krakowem i wtrącono do ciemnicy. Natychmiast też, 15 września, Długoraj został muzykiem królewskim. Otrzymał niezłe jak na owe czasy uposażenie w wysokości 192 złotych rocznie, ponadto za 156 złotych rocznie dodatków rozmaitych oraz mieszkanie i pełne utrzymanie u dworu… 26 maja 1584 roku Samuel został wyrokiem sądu skazany na śmierć i dał gardło na podworcu wawelskim. Długoraj był zapewne świadkiem owej publicznej kaźni, bowiem z braku telewizji, bardzo…