Lekcja na temat rdzeni obocznych w wyrazach pokrewnych

Równolegle z rozróżnianiem morfemów i wyróżnianiem rdzeni zetkną się mianowicie uczniowie ze zjawiskiem polegającym na zmianie pewnych samogłosek lub spółgłosek w rdzeniach, np. las: leśny, róg : rożek. Zjawisko oboczności poznają jednak na tym poziomie tylko ogólnie, jako ciekawe zjawisko językowe. Nauczyciel nie może absolutnie silić się na wyjaśnienie całego procesu wymian. Doprowadzi on najwyżej do tego, że uczniowie odnajdą w wyrazach pokrewnych wymiany, zachodzące w rdzeniach. Ograniczymy się przy tym do wyrazów łatwych, w których wymiany te są wyraźne i’niewątpliwe, będziemy natomiast unikali takich przykładów, w których nastąpiło zatarcie granicy między formantem a podstawą słowotwórczą, np. masło, krtań, pstrąg, maść. Podobnie nie należy włączać do zasobu przykładów wyrazów z martwiejącymi przyrostkami lub przedrostkami. Naukę o budowie wyrazów połączymy z omówieniem szeregu problemów ortograficznych, jak np. z pisownią przedrostków roz- i bez- z rzeczownikami, aby w ten sposób unaocznić fakt, że w pisowni bierzemy często pod uwagę pochodzenie i morfologiczną budowę wyrazów.