Możność sprawdzenia rzeczywistej znajomości faktów językowych i uogólnień

Przytaczane przez uczniów przykłady mają z jednej strony dowieść zrozumienia faktów i procesów językowych, z drugiej strony zaś potwierdzić prawdziwość zdobytych uogólnień. W drugiej części rozumowanie uczniów miało charakter wybitnie indukcyjny, w trzeciej przybiera kierunek dedukcyjny. Tematem i treścią trzeciej części lekcji jest poszukiwanie faktów językowych, szczegółowych danych, wziętych z mowy potocznej czy tekstu literackiego, dowodzących słuszności wyprowadzonego prawidła gramatycznego. Stosowane tu ćwiczenia to nie tylko próba potwierdzenia wspólnie zdobytego doświadczenia, lecz także wysiłek w kierunku powiązania nowych elementów wiedzy gramatycznej, zdobytej w poprzedniej części lekcji, z posiadanymi już wiadomościami i praktyczne ich zastosowanie. Utrwalać należy nie tylko znajomość prawidła gramatycznego, lecz również znajomość związanych z nim faktów i zjawisk językowych. Ostatnia część lekcji stwarza po temu sytuację o tyle pomyślniejszą od poprzedniej, że postawa ucznia jest tu bardziej samodzielna-. Nauczyciel nie ułatwia już obserwacji i wnioskowania, nie kieruje rozumowaniem, lecz uczeń samodzielnie dokonuje próby swoich sił. Rozróżniamy dwa rodzaje ćwiczeń tego typu. W pierwszym uczeń poznaje zjawiska językowe po charakterystycznych cechach, np. z podanego tekstu wybiera zdania współrzędnie złożone. Drugi typ ćwiczeń domaga się od ucznia ułożenia i wypowiedzenia takich wyrażeń językowych, które by świadczyły o przyswojeniu wiadomości gramatyk czynnych. W ćwiczeniach pierwszego typu uczeń ma podany tekst i musi go zanalizować pod względem gramatycznym, w ćwiczeniach drugiego typu sam musi być twórcą tekstu posiadającego właściwości językowe, o które nam chodzi. W drugim wypadku, uczeń jest bardziej czynny niż w pierwszym.