Nauczanie fleksji

Musimy oprzeć się na wiadomościach wyniesionych z klas poprzednich. Sprawdzanie ich stanu wypełni lekcję wstępną wprowadzającą do fleksji rzeczowników. Nauczyciel musi się zwłaszcza przekonać, czy uczniowie odróżniają kategorie wyrazów i rozpoznają za pomocą odpowiednio pytań przypadki, liczby i rodzaje. Bardzo ważną będzie również lekcja następna pt. „Podział form deklinacyjnych na tematy i końcówki”. Odpowiednio dobrany tekst unaoczni, że wyraz w zdaniach zmienia się, że te same cząstki zmienne, tj. końcówki, występują także w innych wyrazach. Następna jednostka lekcyjna będzie poświęcona zagadnieniu tematów obocznych. Odpowiednio dobrane tematy uświadomią uczniom fakt zmienności tematu. Odmiana rzeczowników pług, kot, żaba, dąb, góra zwróci ich uwagę na fakt zmienności tematów i uświadomi im, że zmiana może dotyczyć spółgłoski lub samogłoski, a nawet obu elementów, tj. samogłoski i spółgłoski (las, lesie). Uczniowie uświadomią sobie również różnicę między rdzeniem a tematem oraz przyrostkiem i końcówką. Analiza wyrazów mur i murarz lub budowa i odbudowa, zestawienie rdzeni z tematami w wyrazach pochodnych zwrócą uwagę uczniów na różnicę, jaka zachodzi między rdzeniem i tematem. Uczniowie przekonają się, że w wyrazie masówka temat masówka- jest o wiele dłuższy od rdzenia mas-, w wyrazie zaś mur równa się rdzeniowi. Pewną trudność sprawi tylko zrozumienie końcówek -a, czy też -e (woda, pole). Wiele trudności może wywołać lekcja na temat różnic w odmianie rzeczowników żywotnych i nieżywotnych, osobowych i nieosobowych. Analiza tekstu: W pochodzie 1 Maja szli obok siebie robotnicy i chłopi, profesorowie i uczniowie, żołnierze i inni przedstawiciele całego społeczeństwa doprowadzi uczniów do wniosku, że w niektórych przypadkach, jak np. w mianowniku liczby mnogiej rzeczowników męskich występują obok siebie końcówki -owie, -e, -i, -y. Uczniowie powinni się zorientować, że końcówki te pozostają w pewnym związku ze znaczeniem rzeczowników, mianowicie końcówka -owie występuje w rzeczownikach męskoosobowych, końcówki zaś -e, -y w rzeczownikach osobowych nieosobowych, żywotnych i nieżywotnych. Uczniowie powinni przy tym zwrócić uwagę na okoliczność, że zwłaszcza forma biernika liczby pojedynczej i mnogiej pozostaje w wyraźnym związku ze znaczeniem rzeczownika. I tak biernik rzeczowników żywotnych równa się w liczbie pojedynczej dopełniaczowi, biernik zaś wszystkich innych rzeczowników równa się mianownikowi.