Nauczanie składni w klasie V ma charakter zdecydowanie praktyczny

Równocześnie jednak niewielka ilość zagadnień, przeznaczonych w programie na tę klasę, musi być przerobiona bardzo dokładnie, od wyników tej pracy zależy bowiem nauka o zdaniu w klasach następnych. Nauczyciel powinien tu stale posługiwać się środkami poglądowymi, tzn. tablicami i obrazami. Należy raczej unikać sformułowań, definicji, a natomiast wyrabiać u uczniów praktyczną umiejętność rozpoznawania zdań i ich budowy. Metody pracy muszą być jak najbardziej poglądowe, opierać się na żywym języku ucznia lub na tekście utworu literackiego. Należy także dążyć do wyrabiania u uczniów umiejętności ilustrowania zjawisk odpowiednio dobranymi przykładami. Ważnym środkiem pomocniczym będą także ćwiczenia. Wadą ćwiczeń, z którymi spotykamy się w podręcznikach, jest ich długość. Nadają się one raczej do pracy domowej ucznia, należy zaś stosować ćwiczenia także na lekcjach. Do najlepszych tego rodzaju ćwiczeń należą ćwiczenia redakcyjne. Tematy ich powinny być różnorodne, budzić zaciekawienie i wyrabiać spostrzegawczość. Aby uczniowie zużywali jak najmniej czasu na pisanie tych ćwiczeń na tablicy czy też wpisywanie do zeszytów, można wypisać tematy na specjalnych tablicach i w odpowiednim czasie zawiesić taką tablicę, aby uczniowie odczytali temat ćwiczenia i wykonali je. Powinny to być ćwiczenia bardzo proste; mają one wyrabiać u uczniów bystrość i zmuszać ich do tzw. pogotowia językowego. Podajemy kilka typowych tematów:

• Rozwiń zdania pojedyncze nierozwinięte: Deszcz pada. Przechodzień idzie. Pies szczeka. Temat ów można podawać w różnych wariantach, np. polecając rozwinąć podmioty przydawkami i określić orzeczenia za pomocą okoliczników.
• Wyrazów las, drzewa, grzyby,’ dzieci użyj w zdaniach pojedynczych nierozwiniętych, te zaś rozwiń w zdania rozwinięte.
• Opisz obóz harcerski w lesie za pomocą czterech zdań pojedynczych rozwiniętych, następnie skreśl wszystkie określenia i zostaw same zdania nierozwinięte.