Nieodmienne części mowy

Mało na ogół uwagi w praktyce szkolnej poświęca się nieodmiennym częściom mowy, choć ze względu na ich rolę w zdaniu brak znajomości ich funkcji może odbić się niekorzystnie na opracowywaniu składni zdania. Dotyczy to zwłaszcza przysłówków. W klasach niższych młodzież stykała się z przysłówkami, ale tylko praktycznie, toteż nie zna ich dobrze. Dopiero więc na tym poziomie będzie można tę część mowy opracować dokładnie, ucząc rozpoznawać przysłówki jako wyrazy nieodmienne, ale samodzielne, oznaczające miejsce, czas, sposób i stopień. Wyrazy te określają przede wszystkim czasowniki (śpiewał głośno), mogą jednak określać także stopień przymiotników lub innych przysłówków (ogromnie wysoki, znacznie lepiej). Omówimy też budowę przysłówków, wskażemy na ich pochodzenie najczęściej odprzymiotnikowe (ładnie, wysoko). Zresztą przysłówki tworzy się też od innych części mowy, np. liczebników (dwojako). Następnie wskażemy na budowę przysłówka i wyróżnimy przysłówki proste (jednowyrazowe) i złożone (wielo-wyrazowe), mające charakter zestawień: krok w krok, noga za nogą lub zrostów: naprawdę, naówczas, wprawdzie. Należy pamiętać o tym, że szczególny kłopot sprawią uczniom wyrażenia typu z początku, na powrót itp., gdyż mogą one występować; w podwójnej funkcji raz przysłówków, raz wyrażeń przyimkowych. Nie będziemy zgłębiali tego zjawiska, ale sam nauczyciel musi umieć w sposób zdecydowany odróżniać przysłówki od rzeczowników.