Podział zdań złożonych na wskaźnikach połączenia

Aby jednak można tę zasadę stosować, muszą uczniowie dobrze opanować znajomość spójników i zaimków. Tu znów możemy posłużyć się tablicą, na której uwidocznimy podział spójników na współrzędne podrzędne. Tablica taka powinna znajdować się w klasie, uczniowie wpiszą ją do swych zeszytów i za pomocą ćwiczeń będą utrwalać podział spójników. Później posłużymy się drugą tablicą, na której pokażemy sposoby łączenia zdań podrzędnie i współrzędnie złożonych. Nauczyciel musi jednak pamiętać o . tym, że zasada podziału oparta na wskaźnikach zespolenia nie zawsze da się zastosować. Spotkamy bowiem takie zdania, które są połączone bezspójnikowo, a między którymi wyczuwamy jednak związek nadrzędno-podrzędny. Np. zdania: Wzdrygnął się Sędzia, poznał Gerwazego hasło. Wygraj w połu, wygrasz w sądzie. Bądź dobrej myśli, nic ci nie zrobią. Przykładów takich nie będziemy jednak rozpatrywali na tym poziomie, są one dla uczniów za trudne. Zdania współrzędnie złożone omówimy tylko ogólnie. Program nie domaga się ich podziału na kategorie, tzn. na zdania łączne, przeciwstawne i wynikowe, co zwalnia nas od obowiązku szczegółowego ich omawiania. Szereg natomiast lekcji poświęcimy zdaniom podrzędnie złożonym. Przede wszystkim uczniowie powinni nauczyć się dobrze je rozpoznawać i zrozumieć, jaką funkcję one spełniają, tzn. że rozwijają one jakąś część zdania nadrzędnego. Do tego celu posłuży nam szereg ćwiczeń, w których będziemy przekształcali zdania pojedyncze rozwinięte w zdania podrzędnie złożone. Dalej muszą się uczniowie nauczyć rozpoznawać zdania podrzędne za pomocą pytań. Tej sprawie należy też poświęcić dużo uwagi.