POGLĄDOWOŚĆ W NAUCZANIU SKŁADNI

Jednym z bardzo pożytecznych środków przy nauczaniu składni jest stosowanie zasady poglądowości. W szkole podstawowej proces powstawania pojęć powinien się opierać przede wszystkim na faktach i zjawiskach konkretnych. Dziecko w wieku szkolnym nie umie myśleć na tyle abstrakcyjnie, aby poradziło sobie z trudnymi ujęciami teoretycznymi nauki o zdaniu. Stąd wynika konieczność opierania tej nauki na środkach poglądowych. Do najczęściej używanych środków pomocniczych zaliczymy tablice poglądowe. Ujmują one w sposób systematyczny podawane zjawiska lub normy i pomagają do łatwiejszego ich zapamiętania. Są to zresztą środki będące w powszechnym użyciu przy nauczaniu gramatyki, stąd też nie zachodzi potrzeba specjalnego ich omawiania. Z tych samych względów nie będziemy tu omawiać obrazu jako środka poglądowego, natomiast należy uwzględnić różnego rodzaju wykresy zdań, których użyteczność w nauce składni podkreślają wszyscy metodycy. Podręczniki metodyczne proponują różne rodzaje wykresów. Do najprostszych zaliczamy system polegający na tym, że napisany tekst zdania dzielimy na grupę podmiotu i orzeczenia, co oznaczamy dwoma kreskami pionowymi. Następnie podkreślamy poszczególne części zdania w sposób umowny, np. podmiot jedną kreską poziomą, orzeczenie dwoma, przydawki linią wężykowatą, dopełnienia przerywaną itp. Sposób ten ilustruje następujący przykład: Dobry obywatel państwa spełnia wszystkie swe obowiązki. Dla urozmaicenia można do podkreślenia użyć różnych ołówków kolorowych. To samo zadanie można wykonać w odmienny nieco sposób, a mianowicie podzielone na grupę podmiotu i orzeczenia zdanie wpisać w osobne rubryki, podkreślając następnie podmiot i orzeczenie zasadnicze.