Poglądowość

Wiemy, że nie wszystkie zjawiska potrafi uczeń zaobserwować. Wzrok można wprawdzie zastąpić dotykiem, ale to nie jest już środek równorzędny. Do takich trudno spostrzeganych zjawisk artykulacyjnych możemy np. zaliczyć ruch języka przy artykulacji środkowojęzykowych, ruch języczka przy artykulacji ustnych nosowych i ruch wiązadeł głosowych przy artykulacji dźwięcznych
bezdźwięcznych. Gdzie można,, zmysł wzroku zastąpimy dotykiem. Dotknięcie palcami szyi pozwoli wyczuć pośrednio drganie wiązadeł głosowych, które przenosi się na drganie całej krtani. Ręka położona na ciemieniu przy wymowie głosek dźwięcznych pozwoli wyczuć pośrednio drganie wiązadeł głosowych. W innym wypadku lusterko podstawione pod nos, udokumentuje, że prąd powietrza przy wymowie nosowego m wydobywa się przez jamę nosową. Są to najprostsze poglądowe środki nauczania. Przy utrwalaniu umiejętności rozróżniania spółgłosek może nauczyciel posługiwać się obrazami głosek. W naszych szkołach spotykamy się; zwłaszcza na wyższym poziomie, z tablicami głosek Abińskiegox. Abiński jednak używa umownych, symbolicznych oznaczeń zjawisk fonetycznych, które dla umysłów dzieci klasy V są bezwarunkowo za trudne. Do bardzo pożytecznych środków poglądowych należą natomiast modele. Przewyższają one wszelkie rysunki wyrazistością i dokładnością. W tej chwili jednak nauczyciel posługiwać się może tylko modelem krtani, chociaż i ten ma dla potrzeb fonetyki poważny brak, gdyż wykonawcy nie zaznaczyli w nim wiązadeł głosowych. Jak widzimy, zasób pomocy do nauki głosowni jest w tej chwili bardzo ograniczony, z drugiej jednak strony nauczyciele muszą sobie zdawać sprawę z tego, że bez pomocy naukowych fonetyki uczyć nie można. W tej sytuacji muszą więc nauczyciele radzić sobie sami, korzystać z rysunków znajdujących się w podręcznikach, przerysowywać je i sporządzać z nich tablice. Tablice te powinny być barwne i odpowiednio duże. Bardzo owocną pod względem wychowawczym może okazać się tutaj współpraca uczniów. Natomiast nie nalepy polecać robienia rysunków w zeszytach przedmiotowych, są to bowiem rysunki trudne, poprawne ich wykonanie wymaga bardzo dużo wysiłku i nie przynosi często takich korzyści, jakich oczekujemy.