ROLA NAUCZANIA SKŁADNI W PRACY NAD KSZTAŁCENIEM POPRAWNOŚCI JĘZYKOWEJ

Jak zawsze, tak i przy opracowywaniu składni nauczyciel winien pamiętać o tym ostatecznym celu nauki o języku, jakim jest kształcenie poprawności mowy ucznia. Zagadnienia poprawnościowe powinny się przewijać przez cały tok nauki o zdaniu. Prace domowe uczniów dostarczą nam materiału, który pozwoli zorientować się, jakie błędy są szczególnie rozpowszechnione na terenie danej szkoły. W niektórych okolicach występują silne wpływy gwarowe, w innych żargonowe. Do typowych i częstych błędów w zakresie składni należy np. nadużywanie zaimka jako podmiotu przy równoczesnym pominięciu właściwej końcówki osobowej (ja pisał, ja jadł, ja chodził itp.), stawianie orzecznika przymiotnikowego w narzędniku, rzeczownikowego w mianowniku (Siostra jest pilna. Brat jest krawiec), brak poprawnego związku zgody między podmiotem a orzeczeniem (Dzieci pisali. Dziewczęta deklamowali). W zakresie składni do zagadnień budzących wątpliwości należą również takie problemy, jak użycie w zdaniu zaimka dzierżawczego swój i zaimka zwrotnego się, składnia liczebników, forma dopełnień bliższych w dopełniaczu przy czasownikach oznaczających chęć, nadzieję, życzenie (Szukam mieszkania. Potrzebuję ołówka) lub przy czasownikach zaprzeczonych (Nie jadłem obiadu). Wiele kłopotów może sprawić nam także zagadnienie szyku wyrazów w zdaniu, niewłaściwe używanie imiesłowowych równoważników zdania, budowanie zdań pytajnych itp. W pracy tej dużą rolę odegrają momenty wychowawcze. Wiemy przecież, jak wiele błędów ma swoje źródło nie tyle w niewiedzy uczniów, ile w ich niedbalstwie. Rozwijanie tedy kultu dla piękna mowy ojczystej może stanowić silny bodziec doskonalenia języka uczniów. Należy dążyć do tego, aby młodzież zajmowała wobec wypowiedzi postawę aktywną, spostrzegała błędy u siebie i u kolegów, dyskutowała nad nimi i starała się je poprawić.