Toccata organowa

Toccata d-moll, figurująca w Katalogu Bachoiv- skim pod numerem 565, jest niewątpliwie najsławniejszym ze sławnych utworów organowych mistrza. Powstała prawdopodobnie około 1709 roku. 24-letni kompozytor objął był właśnie posadę organisty na dworze księcia Sasko-Weimarskiego Wilhelma Ernsta. Nowy chlebodawca Bacha był człowiekiem światłym, muzykalnym i chyba zdawał sobie sprawę z rangi talentu swego muzyka, bo wcale niezgorzej go wynagradzał. Ale nie przeszkadzało to, że kompozytor, podobnie jak cała miejscowa 12-osobowa kapela, paradować musiał po Weimarze w przepisowej liberii hajduka dworskiego. Geniusz w liberii nikogo wówczas nie dziwił… Do obowiązku Bacha należało przede wszystkim koncertowanie na organach w kościele zamkowym. Instrument tam się znajdujący, zbudowany pół wieku wcześniej przez cenionego organmistrza z Naum- burga Ludwiga Compeniusa, odznaczał się ponoć szczególnie pięknym brzmieniem. Ale był to instrument niewielki. Toteż Jan Sebastian, którego sztuka wirtuozowska przeżywała właśnie okres najwspanialszego rozkwitu, chętnie zaglądał do miejskiego kościoła św. Piotra i Pawła. Znajdowały się tam potężne organy, organistą zaś był powinowaty Bacha ze strony matki, Johann Gottfried Walther (1684— 1748).