Ujawniający się związek między znaczeniem wyrazu

Pewną zaletą przeprowadzanych przez uczniów rozbiorów zdań jest ujawniający się przy tym związek między znaczeniem wyrazu, jego funkcją w zdaniu i formą fleksyjną, co doprowadza do przekonania o jedności wszystkich zjawisk językowych. Analiza wyrazu musi być przeprowadzana zawsze bardzo starannie i dokładnie. Nie należy się ograniczać do określania danej formy gramatycznej, ale dążyć do tego, aby uczeń rozumiał, dlaczego właśnie taka forma została w danym zdaniu użyta. Szczególnie wiele kłopotu sprawiają uczniom formy fleksyjne czasowników. Dopiero wnikliwa analiza tekstu pozwoli zrozumieć, dlaczego użyliśmy czasu teraźniejszego w zdaniach Jutro idą na wycieczką lub Idą wczoraj ulicą i spotykam kolegą. Nie należy nigdy żałować czasu na dokładną analizę takich zjawisk językowych. Rozbiór zdania powinno się przeprowadzać w różny sposób. Rozmaite przykłady takich rozbiorów znajdziemy w wymienionej książeczce Dańcewiczowej. Czasem możemy sobie pozwolić na rozbiory trudne, ale przez to właśnie kształcące. W takich wypadkach możemy stosować zasadę konkursu. Podamy np. do analizy zdanie Bogaty nie zawsze jest szczęśliwy i będziemy dążyli do tego, aby uczniowie wydobyli z podanego tekstu wszystkie zjawiska nietypowe, aby wyjaśnili, czy wyraz bogaty jest podmiotem, czy przydawką w zdaniu, rzeczownikiem czy przymiotnikiem, jak pisze się wyrażenie nie zawsze itp. Odpowiedzi na postawione pytania mogą wywołać ożywioną dyskusję. Korzystną rolę mogą tu spełnić trafnie dobrane wyjątki z Rozmów o języku W. Doroszewskiego. W podobny sposób można też zużytkować poradniki lub kolumny językowe znajdujące się w czasopismach. Tego rodzaju środki wpływają ożywiając na tok lekcji i budzą zainteresowanie wśród uczniów.