Umiejętność „czynnego pisania

Trzeba, by uczeń zdobywał umiejętność dostrzegania w wyrazie niebezpieczeństwa popełnienia błędu, by przy pisaniu wyczuwał niejako trudne sytuacje ortograficzne. Umiejętność tę zdobywa uczeń głównie dzięki zdolności analizowania każdego wyrazu trudnego pod względem ortograficznym. Już w niższych klasach należy prowadzić ćwiczenia, których celem będzie objaśnianie zapisu wyrazu i wyodrębnianie drogą analizy problemu ortograficznego. Dotyczy to szczególnie nowych wyrazów, wprowadzanych do słownika ucznia. Dziecko, które spostrzega zjawisko, musi umieć także to zjawisko opisać i objaśnić. Na przykład wyraz powtórzenie doprowadzi dzięki analizie do wyodrębnienia aż czterech problemów ortograficznych. Oprócz zaniku dźwięczności w środku wyrazu uczeń musi zauważyć pisownię przez ó, uzasadnić pisownię przez rz pokrewieństwem z wyrazem powtórka, oraz sposób zapisu miękkiego n za pomocą i przed samogłoską. Umiejętność opisu i objaśnienia zjawiska jest w ogóle bardzo ważnym środkiem przy nauczaniu ortografii, jest to najlepszy sprawdzian, że uczeń dane zjawisko spostrzega i rozumie. Aby przeciwdziałać znużeniu’uczniów, należy przy tym stosować zawsze różnorodne typy ćwiczeń.