ZDANIE ZŁOŻONE

Naukę o zdaniu złożonym przerabiamy w klasie najwyższej. Już jednak w klasach niższych, szczególnie w klasie V, uczniowie rozpoznają zdanie złożone na podstawie zasady: ile orzeczeń, tyle zdań. Nauka o zdaniu złożonym uchodzi za bardzo trudny dział gramatyki. Jest to jednak nauka bardzo kształcąca i ciekawa, rozbudza ona bowiem zdolność myślenia u uczniów. Podstawowym warunkiem, który należy spełnić przed przystąpieniem do niej, jest opanowanie wiadomości o zdaniu pojedynczym. Toteż naukę o zdaniu złożonym poprzedzimy jedną lub nawet dwoma lekcjami powtórzeniowymi, na których nauczyciel sprawdzi wiadomości uczniów o zdaniu pojedynczym. Na lekcjach tych należy zwrócić szczególną uwagę na zaimki względne i spójniki, gdyż wiadomości te okażą się również bardzo potrzebne przy nauce o zdaniu złożonym. Zdanie złożone jest w zasadzie zestawieniem przynajmniej dwóch zdań pojedynczych, stanowiących jakąś całość logiczną. Na lekcji początkowej unaocznimy ten fakt przez odpowiednio dobrane przykłady. Dwa zdania możemy zawsze połączyć ze sobą, jeżeli istnieje między nimi jakieś powiązanie logiczne. Zamiast dwóch zdań: Dziś jest ładna pogoda. Pójdziemy na wycieczką możemy zbudować jedno zdanie złożone: Dziś jest ładna pogoda, więc pójdziemy na wycieczkę. Nie możemy natomiast łączyć ze sobą takich zdań, w których tego powiązania logicznego brak: Dziś jest niedziela, więc w Warszawie będzie piękna pogoda.